Het is verleidelijk om naar succesverhalen te kijken om je als belegger op te baseren. Maar het omgekeerde is minstens zo belangrijk.

De oplossing voor veel problemen – van allerlei aard – wordt dikwijls duidelijk door de zaken om te draaien. Dit wordt ook wel inversie genoemd.

Charlie Munger, de briljante zakenpartner van topbelegger Warren Buffett, ontleende het idee van inversie aan de Duitse natuurkundige Carl Jacobi die aan het begin van de negentiende eeuw leefde (“man muss immer umkehren”).

Stel dat het streven is gelukkig te worden. In plaats van hiervoor uitvoerig onderzoek naar geluksfactoren te doen of personen onder de loep te nemen die gelukkig zijn, zou ook gekeken kunnen worden naar zaken die ongelukkig maken om die dan vervolgens achterwege te laten. Ziet u het subtiele verschil?

Neergeschoten vliegtuigen

Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog voerden de geallieerden regelmatig bombardementen uit boven Duitsland. De nogal logge toestellen die hiervoor werden gebruikt – veelal B-17’s – waren cruciaal voor het verloop van de strijd, maar gingen dikwijls verloren als gevolg van vijandelijk vuur. Voor de geallieerden, en vooral voor de bemanningen, was dat uiteraard een levensgroot probleem.

Een oplossing hiervoor was het aanbrengen van extra beplating maar vanwege het extra gewicht zou dat de toestellen nog logger maken. Extra beplating kon daarom alleen worden aangebracht op die plekken die het meest kwetsbaar waren.

Voor de beantwoording van de vraag waar de beplating aan te brengen, beschikten de geallieerden over een incomplete dataset. De toestellen die waren neergehaald waren voor het onderzoek immers niet beschikbaar. De Britse luchtmacht onderzocht daarom de schade aan de vliegtuigen die terugkeerden en stelde voor die plekken, vooral aan de uiteinden van de toestellen, extra te verstevigen.

Wiskundige Abraham Hold, in 1939 voor de nazi's naar de Verenigde Staten gevlucht, werd tevens gevraagd naar dit vraagstuk te kijken. Zijn conclusie voor de beste plek voor extra beplating was opmerkelijk genoeg totaal anders dan die van de Britse luchtmacht...

Andersom denken

Hold begon zijn onderzoek met het maken van een vliegtuigschets en stipte daarop de plekken aan om kogelgaten te markeren. Op een paar plekken na waren overal veel kogelgaten te vinden bij teruggekeerde vliegtuigen, vooral aan de uiteinden van het vliegtuig.

Door andersom te denken - door na te gaan waar de vliegtuigen die niet waren teruggekeerd geraakt zouden zijn - kwam Hold tot zijn conclusie dat het juist de kwetsbare plekken rond de cockpit en brandstoftanks waren die extra bescherming nodig hadden. De meest beschadigde plekken van de teruggekeerde toestellen waren juist het best in staat vijandelijk vuur te absorberen.

De meest waardevolle informatie voor de geallieerden zouden de toestellen zijn geweest die door de Duitsers waren neergehaald. En niet zozeer de toestellen die gehavend terugkeerden. Door als het ware andersom te denken wist Hold ondanks incomplete data toch de juiste conclusie te trekken en daarmee redde hij menig vliegtuig inclusief bemanning.

Kijk niet alleen naar de toppers

Ook voor beleggers kan het principe van omkeren veel inzicht bieden. Veel beleggers kijken uitsluitend naar de meest succesvolle beleggers om daaraan inzichten te ontlenen. Maar dat is eigenlijk hetzelfde als enkel kijken naar teruggekeerde oorlogstoestellen. Minstens zo waardevol is het bestuderen van de gedragingen van slechte beleggers om te proberen dergelijk gedrag zelf niet te vertonen.

Eigenlijk is het omkeerinzicht van Jacobi waar Charlie Munger zo dikwijls aan refereert vrij simpel. En bovendien op allerlei (levens)vraagstukken toepasbaar. Bedenk wat je niet wilt, doe de zaken die daartoe leiden niet en het resultaat is dat je krijgt wat je wilt.

Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers. Zijn bestseller over Warren Buffett is gratis beschikbaar. Deze column is niet bedoeld als individueel advies tot het doen van beleggingen.